به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس، کارگاه آموزشی «بازتاب داستان‌های کهن در ادبیات کودکان و نوجوان» به مناسبت یادروز سعدی شیرازی با حضور فرهاد حسن‌زاده و مژگان شیخی دو نویسنده مطرح ادبیات کودکان و نوجوان و جمعی از کتابداران، فعالان فرهنگی حوزه کودک و نوجوان و اعضای نونگاه و نوجوان و همراهی مجازی علاقه مندان سوم اردیبهشت ماه به میزبانی کتابخانه عمومی رئیسی اردکانی شیراز عمومی برگزار شد.

در پرداخت بصری و هنرمندانه از داستان‌های عامه و افسانه های کهن در ایران کار چندانی صورت نگرفته است
 

مژگان شیخی نویسنده ادبیات کودکان نوجوان در این نشست با اشاره به آثار خود گفت: از سال ۱۳۶۲ کارم را با نوشتن برای بچه‌ها شروع کردم و هنوز برای کودکان می‌نویسم. باید بررسی شود که چگونه می‌توان کودکان را با قصه‌ها و ادبیات کهن آشنا کرد. تاثیر ادبیات کهن بر ادبیات کودک و نوجوان موضوع تازه‌ای نیست. ادبیات همیشه وجود داشته و استمرار می یابد.
 

وی اضافه کرد: با توجه به تیراژ پایین کتاب‌ها نمی‌توانیم به این اکتفا کنیم که ادبیات کهن و افسانه‌ها را تنها از طریق کتاب قصه‌ به بچه‌ها معرفی کنیم. این موضوعی است که کمک چندین دستگاه را لازم دارد. توجه به ویژگی‌های بصری موضوعی مهم است، باید داستان‌های کهن را به شکل بازی، نمایشنامه و تئاتر انعکاس دهیم.

خالق کتاب «۱۲ قصه از امام علی (ع) و یارانش» تصریح کرد: موفقیت کشورهای خارجی در ساخت شخصیت‌هایی از افسانه‌ها این است که به انیمیشن سازی و ایجاد کارهای بصری رو آوردند. اما در حوزه داستان‌های عامه در ایران هنوز کار چندانی صورت نگرفته است. شخصیت‌های افسانه‌های ایرانی را که کم هم نیستند می‌توانیم در جامعه امروز بازآفرینی کنیم.
 

شیخی با تاکید بر نقش مدارس در این حوزه گفت: هیچ چیز بیشتر از تکرار در نقش بستن قصه‌ در ذهن بچه‌ها تاثیر ندارد. در این حوزه رسانه‌های جمعی همچون رادیو و تلویزیون نیز باید نقش خود را ایفا کنند؛ ساخت عروسک به شکل شخصیت‌های ادبی همچون سعدی حافظ و مولانا نیز به این شناخت کمک می‌کند.
 

این نویسنده داستان های کودک اضافه کرد: والدی  اگر خود با ادبیات و شعر و قصه آشنا باشند، می‌توانند بچه‌ها را به این سمت هدایت کنند. اینکه ما فقط کتاب را دست کودکان بدهیم شاید تاثیر چندانی نداشته باشد؛ قصه گویی برای بچه‌ها باید جذاب باشد و باعث علاقه‌مندی کودک به داستان شود.

بازآفرینی قصه‌ها هم در حوزه پیام و مفهوم و هم در حوزه زبان رخ می‌دهد
 

فرهاد حسن‌زاده، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان نیز در این نشست با اشاره به اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با نویسندگان و ناشران از یک خانواده هستند، گفت: ما همه اضلاع یک شکل هندسی هستیم که با هم ارتباط داریم. نویسندگان مدیون کتابداران هستند، زیرا پیوند بین کتاب‌های ما و مخاطبان را ایجاد می کنند.
 

خالق کتاب «هستی» با تاکید بر اینکه کتابخانه‌ها باید پرتپش باشند، گفت: برگزاری برنامه‌های فرهنگی به کتابخانه‌های عمومی گرمی می‌دهد و هر برنامه‌ای که مخاطب را به جهان داستانی و ادبی وصل کند ارزشمند است.
 

وی با اشاره به نویسندگی برای کودک اضافه کرد: «مفهوم کودکی» مقوله بسیار مهمی است که تا قبل از انقلاب صنعتی به آن توجه نمی‌شد. مفهوم کودکی یعنی توجه به نیازها، خواسته ها و روانشناسی کودک. بعد از انقلاب صنعتی در اروپا کم کم به مقوله‌هایی همچون تربیت کودک و مفهوم کودکی توجه شد و نویسندگانی چون هانس کریستین اندرسون و بودلر از نخستین کسانی بودند که قصه‌های شفاهی را جمع آوری کردند و به قصد فهم بچه‌ها برای کودکان کتاب آفریدند.

وی تاکید کرد: برای بچه‌های امروز باید با توجه به مفهوم کودکی و روانشناسی کودک قصه‌ها را امروزی کنیم؛ بازآفرینی قصه‌ها هم در حوزه پیام و مفهوم و هم در حوزه زبان رخ می‌دهد.
 

این نویسنده با اشاره به تفاوت بازآفرینی و بازنویسی داستان های کهن تصریح کرد: در بازنویسی تنها به بعد زبانی قصه‌ها توجه می‌شود؛ اما بازآفرینی متفاوت است. در بازآفرینی خلاق مخاطب در پس زمینه‌ دیده می‌شود؛ در بازآفرینی مقوله مهم این است که که آیا کودک می‌تواند با این داستان‌ها ارتباط برقرار کند یا خیر. باید دقت کنیم که بخشی از ادبیات کودک، شخصیت امروز بچه ها را می‌سازد و بخشی از ادبیات کودک نگاه به آینده دارد. شاید کودک از برخی داستان ها چیزی متوجه نشود اما در ضمیر ناخودآگاه او نقش می‌بندد و در بزرگسالی او تأثیر دارد.

وی با بیان اینکه در بازآفرینی خلاق دست نویسنده باز است، گفت: من در بازآفرینی آثار سعدی برای کودکان خود را در کنار سعدی می‌دیدم انگار کار مشترکی در حال انجام است، مضمون از سعدی بود و پرداخت از من. سعی کردم ایده‌های سعدی را به داستان‌هایی برای کودک امروز تبدیل کنم.
 

وی تصریح کرد: قصه ها در بازآفرینی بر خلاف بازنویسی، شخصیت پردازی، پرداخت زمان و مکان و پرداخت داستانی دارد. نویسنده در بازآفرینی باید مفهوم را از آن خود بداند و آن را در قالبی قابل فهم برای کودک امروز بگنجاند.

این نویسنده ادبیات کودک ایجاد لذت برای کودکان را مهم ترین هدف قصه گویی دانست و گفت: در مرحله بعد باید به تاثیر قصه در کودک توجه کرد. قصه ها گاهی می تواند چند لایه نوشته شود. نگاه پست مدرن به ادبیات کهن نوعی بازآفرینی است. کسی می‌تواند با نگاه و خلاقیت خود به بازآفرینی بپردازد که این باعث ایجاد تنوع می‌شود.
 

حسن‌زاده تاکید کرد: قصه‌ها نمی‌میرند و هیچگاه از بین نمی‌روند بلکه از جایی به جای دیگر و از قالبی به قالب دیگر تبدیل می‌شوند و به گونه‌ای دیگر خودشان را نشان می‌دهند؛ از افسانه به قصه و از قصه به کتاب و سینما و تئاتر و انیمیشن می‌رسند.
 

گفتنی است، کارگاه آموزشی «بازتاب داستان‌های کهن در ادبیات کودک و نوجوان معاصر» با گفتگو و پرسش و پاسخ ادامه یافت. فرهاد حسن زاده و مژگان شیخی با حضور در کتابخانه عمومی رئیسی اردکانی از این کتابخانه بازدید کردند.